Utrechtse raad en wethouder botsen hard over loting voor standplaatsen, plan op losse schroeven

© RTV Utrecht / Marc van Rossum du Chattel
Utrecht - De Utrechtse gemeenteraad is in grote meerderheid tegen het verloten van de 81 standplaatsen voor ambulante handel in de stad. De kritiek op wethouder Susanne Schilderman die de loting voorstelde is groot. Lokale partij Utrecht Solidair dreigt zelfs met een motie van wantrouwen.
Aan het einde van dit jaar loopt de vergunning van alle standhouders in de stad af. Sommigen staan al decennialang op hun plek en verkopen bloemen, ijs, loempia’s of vis. Europese regels verbieden dat vergunningen vanaf nu stilzwijgend verlengd worden, zoals in Utrecht gebruikelijk was. En dus wil wethouder Susanne Schilderman (D66) de vergunningen gaan verloten. Daar zijn de zittende standhouders niet blij mee, zij vrezen dat hun levenswerk verloren gaat. Zij krijgen vandaag steun van nagenoeg de hele gemeenteraad, inclusief coalitiepartijen. En dat is een forse nederlaag voor de wethouder.

Slaapgebrek

Anton Stam van Volt trekt zich het lot van de verkopers aan. Hij zei dat hij er slecht van kan slapen. Ook andere partijen zijn boos, verontwaardigd of ontevreden. Onder andere over de procedure en over de communicatie met de huidige standhouders.
Mariam Al-Saqaff van de VVD: “Meerdere raadsleden hebben meermaals gewaarschuwd voor deze deadline door schriftelijke en mondelinge vragen te stellen. De VVD is boos en teleurgesteld over dit proces. Zo'n belangrijke beslissing mag niet zomaar afgeraffeld worden.” En dus wil de raad dat er afgezien wordt van loting. Daarvoor in de plaats moet er een procedure komen met selectiecriteria. Welke criteria dat dan zou moeten zijn, daarover verschillen de meningen.

Standplaatshouders geschokt

Standplaatshouders in de stad maken zich grote zorgen. Ze waren dan ook in grote getalen aanwezig op de publieke tribune. Daaronder Ricardo Emo, hij heeft een bloemenkraam op het Willem van Noortplein. Hij is de wanhoop nabij. "Mijn oom is hier in 1978 begonnen. Toen had hij een rijdend stalletje." In de loop der jaren heeft zijn oom een grotere kraam neergezet, vertelt Emo. "Ik wist al vanaf mijn vierde levensjaar dat ik deze stal zou overnemen en dat wilde ik ook heel graag." De mededeling dat hij weg moet, kwam hem rauw op het dak vallen. "Ik weet niet hoe het nu verder moet."

Cobus van Heeckeren zit vijf jaar met zijn eigen stal op de Amsterdamsestraatweg. Ook hij verkoopt bloemen. "Het bevalt me hier prima, ik heb een goede klantenkring en het is een gezellige buurt." Hij vreest voor zijn toekomst. "De gemeente wil ons allemaal brodeloos stellen, dus eind van het jaar is het over. Dan kan ik mijn kar op de schroothoop gooien." Een alternatief is er niet zegt Van Heeckeren. "Wat moet ik dan, een winkel gaan huren van 2.000 euro? Dat zie ik niet zitten."

Stella Satta verkoopt pizzastukken bij winkelcentrum Overvecht. Zij noemt de situatie een drama. "Mijn vader heeft deze kraam in 1984 opgezet, samen met mijn moeder. Tot zijn tachtigste jaar heeft hij gewerkt. Hij begrijpt er niets van, het is niet normaal." Satta is bang dat ze vanaf januari, als de huidige vergunning afloopt op straat staat. "Ik weet het niet, ik kan het niet geloven, ik heb ook geen plan B." Volgens Satta komen er straks heel veel hardwerkende mensen op straat te staan. "Heel Utrech wordt gewoon kapot gemaakt. Er blijft niets meer over van Utrech", zegt ze met een goed Utrechts accent. Van Heeckeren sluit zich daar van harte bij aan. "Er zijn er een paar die alle standhouders in Utrecht weg willen hebben, dus Utrecht wordt een dooie stad."

© RTV Utrecht / Marc van Rossum du Chattel
Volgens veel raadsleden is al jaren bekend dat er per 2024 nieuwe regels moeten komen. Ze verwijten de wethouder dat ze pas op het laatste moment nieuw beleid aankondigt en een brief stuurt aan de standplaatshouders. Daarom pleiten meerdere partijen voor uitstel, de huidige standplaatshouders zouden nog een korte tijd, een jaar of twee jaar, op hun plek moeten kunnen blijven staan. In de tussentijd zou er dan gewerkt kunnen worden aan een nieuw plan.
Volgens Hessel Stellinga van het CDA heeft de wethouder vooral gezocht naar de onmogelijkheden, die veroorzaakt worden door de Europese regelgeving. Het CDA pleit er voor om vooral te kijken naar de mogelijkheden.

Branchering

De VVD zou graag zien dat er zogenoemde ‘branchering’ wordt ingevoerd, dat wil zeggen dat de gemeente aangeeft welke handel er op specifieke plekken mag komen. Zo moet voorkomen worden dat een bloemenstal bij een kerkhof plaats moet maken voor een verkoper van loempia’s. Branchering zou de kansen van zittende standhouders vergroten.
Een meerderheid van de raad wil dat de wethouder werkt aan een nieuw plan op basis van selectiecriteria. Maar Europese regels verbieden dat daarbij zittende standplaatshouders voorgetrokken worden. En dus worstelt de raad met die criteria. Er kwam een trits voorbeelden voorbij. Zo zou cultureel erfgoed extra punten moeten kunnen opleveren, of een goede klantenkring, plaatselijke binding en een sociale functie in de wijk. Maar vervolgens is de vraag hoe je dat moet toetsen.

Reactie Wethouder Schilderman

Rond 17.00 uur werd het debat geschorst voor de avondmaaltijd. In de avond kwam wethouder Susanne Schilderman met een uitgebreide reactie op het debat van eerder vandaag. Ze bood nadrukkelijk excuses aan de standhouders aan, voor met name een niet geslaagde informatieavond, vorige week. Ook ging ze diep door het stof over de standplaatsen van ijskar Venezia en Broodje Ben op de Oudegracht. Die plekken verdwijnen als het aan de wethouder ligt, maar ze gaf toe daar niet goed over gecommuniceerd te hebben. Op de gracht is het inmiddels te druk en de kramen staan in de weg, zo is de redenatie.

De wethouder houdt vast aan haar plan om de standplaatsen te verloten. Maar ze zegt wel dat als de gemeenteraad daarvoor gaat liggen, ze loyaal een ander plan zal uitvoeren. Volgens Schilderman blijft loten de beste oplossing: "Dat is transparant, duidelijk en eenvoudig." Bovendien biedt het iedereen gelijke kansen.

Wel zegt ze toe een nader onderzoek in te stellen. Dat doen haar eigen juristen, met advocaten van een groot Utrechts advocatenkantoor en met de juristen van de branchevereniging van de standplaatshouders. Die zullen onderzoeken wat de mogelijkheden zijn van een verdeling op basis van een puntensysteem. Meermaals benadrukt de wethouder dat de mogelijkheden beperkt zijn, dat bijvoorbeeld geen extra punten kunnen worden toegekend voor het feit dat een standplaatshouder al jaren een vergunning heeft.

De criteria moeten volgens de wethouder voldoen aan een aantal eisen. Zo mogen ze niet discrimineren en moeten ze voldoen aan een dwingende reden van algemeen belang. Ook zullen de juristen kijken naar de mogelijkheden van branchering, maar ook daarvoor zijn de mogelijkheden beperkt, meent de wethouder.

Meerdere partijen dringen aan op uitstel, sommigen hebben het over een jaar, anderen over meerdere jaren, dan zou er meer tijd zijn voor de gemeente en de standhouders om zich voor te bereiden op de verandering. Schilderman geeft aan dat dat niet kan. De enige optie is een uitstel van enkele maanden, door te gedogen dat de kramen er tijdelijk zonder verguninning staan.

Schilderman zegde toe dat het onderzoek op 11 april klaar is. Op dezelfde datum praat de gemeenteraad met de standplaatshouders. Op 20 april gaat het debat in de raad verder. Zowel de VVD als de PvdA gaven aan dat ze twee weken daarvoor al gaan komen met een motie, om onder andere het loten definitief van tafel te krijgen. De PvdA wil tijdens die vergadering ook voorkomen dat de standplaatsen op de Oudegracht verdwijnen.

Dit artikel is aangepast: in de eerste versie werd verslag gedaan van de vergadering tot aan de schorsing voor het avondeten. Om 22.30 is het verslag van het avondgedeelte van de vergadering toegevoegd.
© RTV Utrecht / Marc van Rossum du Chattel

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.