De das is hot en da's goed nieuws volgens kenners, maar: 'Naast elkaar leven in dichtbevolkt land is lastig'

Een das.
Een das. © ANP
Amersfoort - De das is veelvuldig in het nieuws. De Europese das om precies te zijn, een nachtdier dat ook in Nederland voorkomt. Maar wat is de das eigenlijk voor dier? In Dierenpark Amersfoort kan je je licht opsteken.
"De das is hot. Mensen vinden er wat van, maar dat is misschien ook wel goed nieuws, want het betekent dat het beter gaat met het dassenbestand", zegt hoofd dierverzorging Willem Verdonck, terwijl in de ondergrondse gangetjes van de harige gravers met zekere verbetenheid wordt gepaard.
Overdag zitten dassen in hun burcht, ’s avonds verlaten ze hun 'huis' op zoek naar voedsel. Een dassenburcht bestaat uit tal van ondergrondse tunnels en kamers. De gangen worden pijpen genoemd, holen heten woonketels. Een burcht kan wel tachtig verschillende ingangen hebben, sommige burchten zijn wel honderd jaar oud. Dassen leven alleen of in een paartje. Soms leven ze in een groep, dat noem je een ’clan’. Een clan kan uit wel twintig mannen en vrouwen bestaan.
Vorige week nog waren er berichten over dassen die door hun burchten rondom het spoor bij het Brabantse dorp Esch zorgden voor vertraagde en niet-rijdende treinen. Hierdoor kon de trein van Utrecht naar Eindhoven en Maastricht niet rijden. Ook in Soest zijn dassen in het nieuws omdat ze daar grasland gebruiken, precies waar de gemeente graag ruimte maakt voor woningbouw.
Parende dassen in Amersfoort.
Parende dassen in Amersfoort. © RTV Utrecht / Robert Jan Booij

Conflictsituaties

"Naast elkaar leven in een dichtbevolkt land kan problemen opleveren. Conflictsituaties met de mens komen steeds vaker voor. Dat zie je ook bij de wolf", zegt dierverzorger Willem. Intussen gaat het maar door met het parende mannetje en vrouwtje. Hier wordt overduidelijk gewerkt aan nieuw leven. De aanpak van het mannetjes roept 'me too-associaties' op bij de verslaggever, maar dat zijn slechts gedachten van de mens. "Het ziet er heftig uit, maar het is een soort van paringsdans. Ze zijn net elkaar geïntroduceerd."
Verslaggever Robert Jan Booij bij de parende dassen in Amersfoort
Wat de das eet? Granen, vruchten, vis, kleine prooidieren, slakken en zelfs kikkers worden gegeten door dassen. "Ze zijn echte omnivoren, alleseters dus. Maar regenwormen zijn toch wel het favoriete maaltje van deze nachtdieren." Heel handig zijn de dassen niet in hun zoektocht naar eten. Omdat ze nogal veel lawaai maken, rennen de meeste prooien al weg voordat de das hen ziet. De das kan ook niet zo goed zien. Daarom eten ze alles wat zij direct voor hun neus tegenkomen.

Beschermde diersoort

De das is een beschermde diersoort en dat brengt uitdaging met zich mee, want ze graven bijvoorbeeld onder het spoor en daarmee kan de veiligheid van het treinverkeer in het geding komen, zegt ProRail. Vanwege de beschermde status heeft de spoorbeheerder altijd toestemming nodig in de vorm van een ontheffing om in te grijpen in het leven en het leefgebied van de das.
"Die ontheffing krijgen we nooit zomaar, maar pas als we onderbouwd hebben dat we in onze aanpak - per locatie - uitgebreide afwegingen maken tussen ons belang en dat van de das", aldus ProRail. "Er moet een plan liggen dat met alles rekening houdt. Zo'n plan kost veel tijd, omdat het ook onderbouwd moet zijn met veldwaarnemingen die gedurende maanden, zo niet jaren, zijn gedaan. Dat is specialistisch werk waarvoor ProRail experts van ecologisch adviesbureaus inzet."
ProRail laat weten dat inmiddels "een flink stuk is opgeschoten" met de werkzaamheden aan het spoor bij het Brabantse Esch, waar al dagen geen treinen kunnen rijden doordat dassen er een burcht hebben gegraven. "Ze hadden behoorlijk huisgehouden, er zijn ongeveer 25 pijpen aangetroffen, zoals je de gangen noemt", vertelt een woordvoerder van ProRail.
ProRail bestrijdt dassen in Esch.
ProRail bestrijdt dassen in Esch. © ANP
Na het dichten van de holen en het plaatsen van gaas om te voorkomen dat de dieren opnieuw de spoordijk beschadigen, moet nog het nodige herstelwerk worden verricht voordat het spoor weer helemaal veilig is.
ProRail sprak eerder de hoop uit dat "als alles voorspoedig verloopt" aan het eind van de komende week weer treinen over het traject kunnen. Aan een nieuwe prognose waagt de zegsman zich nu niet. "We willen geen valse verwachtingen wekken."

Dassen weg?

De dassen zelf zijn niet meer gezien de afgelopen dagen. Wel zijn een stukje verderop sporen van de dieren aangetroffen, vertelt de woordvoerder. "Het lijkt erop dat de ontmoedigingsmaatregelen hebben gewerkt." ProRail laat zich over de aanpak adviseren door stichting Das&Boom, die veel expertise over de dieren in huis heeft. "We leren iedere dag bij. We moeten toch leren om met de das te leven", aldus de woordvoerder van de spoorbeheerder.
Als tijdens het werk in Esch toch dassen opduiken, is de afspraak om even te stoppen zodat ze de kans hebben om weg te gaan. Bij de spoordijk zijn ook wildcamera's geplaatst. Daarop zijn de afgelopen dagen geen activiteiten van dassen meer waargenomen, aldus de woordvoerder.

Heb je een tip of opmerking? Stuur ons je nieuws of foto via WhatsApp of mail.