Zo gaat Spakenburg de strijd aan met drank en drugs: ‘Ik had het nooit alleen kunnen redden’
Bunschoten-Spakenburg - Bunschoten-Spakenburg is een dorp van vis, brood en vooral heel hard werken. En na dat harde werken moet er ontspannen worden. Niet zelden gaat dat gepaard met drank, pillen en poeder. Soms is dat zoveel, dat gebruikers dat met hun leven moeten bekopen. Na de dood van Lub Bos en William Berendse anderhalf jaar geleden besloot een groepje Spakenburgers dat het zo niet langer kon: Spakenburg United was geboren. Drank en drugs moesten bespreekbaar worden.
Het is woensdagavond, 18.45 uur. De zon laat haar laatste zonnestralen over De Bron aan de Molenstraat vallen. Hoewel het buiten nog zacht is, zoeken mensen vanavond binnen in het ontmoetingscentrum de warmte van gezelschap op. Van lotgenoten, deskundigen en geïnteresseerden die meer over verslaving willen weten.
Jim Geduld
“Kaarsjes aan?”, klinkt het binnen. “Ja, gezellig.” De organisatie is bezig de laatste hand te leggen aan de voorbereidingen. Stoelen worden verschoven, koffie ingeschonken. De presentatie krijgt nog de laatste aanpassingen. Het hoofd van Jim Geduld wordt vanaf de beamer de zaal in geprojecteerd.
Geduld is de spreker van vanavond. Bij het publiek misschien beter bekend als Arthur Peters; de rol die hij zeven jaar lang vertolkte in Goede Tijden, Slechte Tijden. Zijn eigen goede tijden werden steeds slechter toen hij zich vergreep aan middelen die ook in Spakenburg populair zijn: alcohol en cocaïne. Hij raakte verslaafd, verloor zijn baan, beterde zijn leven en probeert nu als ervaringsdeskundige lotgenoten te behoeden, te helpen en te adviseren.
Een berg coke
Iets na 19.30 uur is zo’n twintig man de zaal binnengedruppeld. Sommigen zijn vaste gezichten van deze avonden, anderen kijken vol verwachting naar wat er komen gaat. Na een korte introductie van de organisatie, is het woord aan Geduld. “Wat ik vanavond wil doen is delen, en vermenigvuldigen.”
Hij begint zijn lezing met een anekdote over zijn jongere jaren. Een vader met losse handjes dwong hem al vroeg volwassen te worden. Dat bracht een leegte met zich mee die hij op latere leeftijd opvulde met drank en drugs. “Als ik moest kiezen tussen het zien van zijn dochter of een berg coke, koos ik voor de berg coke”, vertelt hij.
Met de paplepel
En direct is daar een man in een rood vest die wat herkent in de woorden van Geduld. “Toen ik 12 was, wilde ik bepaalde dingen doen. Sporten enzo. Maar ik moest mee naar de markt, en daarmee is mijn jeugd wel een beetje vervlogen.”
En dat kan dan weer op herkenning van een andere jongen in de zaal rekenen. “Dat je als kind gaat werken is hier wel een beetje de norm. Ik kan me eigenlijk niet herinneren dat ik niet naar de markt ging. Dat werd er met de paplepel ingegoten.”
Naar de klote
Voor de man betekende het dat hij als tiener al verslaafd raakte. Hij kwam er zelf weer vanaf, had een goede baan en bouwde een gezin op. Maar toen ging het opnieuw mis. “Ik dacht: ik gebruik weer een keertje. Maar een keertje werd dagelijks, en toen raakte ik al snel alles kwijt. Ik ben nu gelukkig weer bij mijn vrouw en kinderen, maar daar moet je dan geduld voor hebben”, met een knipoog naar de gast van vanavond.
Het verhaal is Geduld niet onbekend. “Je ziet het overal. Op Urk, in Volendam, op Marken en hier. In die vissersdorpen wordt keihard gewerkt en dan willen mensen ontladen. En dan gaan ze in één weekend helemaal naar de klote.”
'Lub'
Lubertus Bos ging met datzelfde gevoel zijn weekenden in, vertelt zijn zus Jantina. Ze richtte samen met broer Hein en Jeroen Ruizendaal Spakenburg United op. ‘Lub’ overleed anderhalf jaar geleden na een overdosis methadon, en na een leven vol drugs. “Mijn zus en moeder zeiden altijd al: dit wordt zijn einde”, vertelt Jantina.
“Vijf maanden voor zijn dood ging het eigenlijk wel goed. Hij had zijn baan weer en zag zijn kinderen, maar het bleef wel die gekke Lub. En toen op 31 oktober 2021, rond half zes, kreeg ik een appje van een vriendin. Dat ze Lub aan het reanimeren waren.”
“Ik woon 100 meter achter hem”, vervolgt ze. “Ik heb alles uit mijn handen laten vallen, de rollade nog in de oven. Ik ben er naartoe gerend en vroeg schreeuwend aan een buurman of het Lub was. Ik zag hem knikken. Bij zijn huis struikelde ik over het politielint. Ik heb alleen maar staan gillen.”
Spakenburg United
Voor Hein en Jantina kon het zo niet meer verder. Met de dood van Lub en al het drugsgebruik dat broer en zus in het dorp om zich heen zagen, moest er wat gebeuren. “Ik denk dat zeker de helft van ons dorp wel gebruikt”, stelt Jantina. “En na de dood van onze broer zijn er zeker nog acht mensen aan de gevolgen van een verslaving overleden.”
Daarom organiseren ze nu met zes kernteamleden en zo'n dertig vrijwilligers binnen Spakenburg United al ruim een jaar dit soort avonden. Elke acht weken met een spreker zoals Jim Geduld en in ieder geval elke woensdag een inloopuurtje voor mensen die 1-op-1 willen praten. “Dat doet helaas nog niemand. Je ziet om je heen dat er zoveel mensen gebruiken, maar toch heerst er nog steeds een groot taboe. Dat hopen we te doorbreken.”
Interventie
Dat is ook het motto dat Geduld hoopt door te geven. “We hebben een keuze om het niet alleen te hoeven doen”, vertelt hij. Maar dan is er ook meteen een vraag vanuit de zaal: wat doe je als iemand niet geholpen wíl worden? “Zo makkelijk als iemand de telefoon oppakt om drugs te bestellen, zo snel moet je ook professionele hulp inschakelen", stelt Geduld, die benadrukt dat hij zelf ook een kliniek heeft.
Volgens hem is het belangrijk om een interventietraject op te starten als je vermoedt dat iemand verslaafd is. En dan moet je ervoor zorgen dat ook alles geregeld is. “Van de interventie tot de klinische opname; zodat iemand meteen geholpen kan worden.”
'Deel ervaringen'
Als het einde van de avond nadert, is er nog één vrouw die haar hand opsteekt, zoekende naar woorden. “Ik wist om 19 uur niet eens dat ik hier ging zitten”, vertelt ze snikkend. “Ik weet ook niet waarom ik moet huilen. Ik heb alleen een worsteling met een zoon. Hij werkt ook als een tijger. Misschien is dit het?”, waarmee ze doelt op drugsgebruik.
Als al zovaak deze avond, volgt er ook nu applaus. “Bedankt voor je dapperheid om dit met ons te delen. Ook nu: ga met de mensen hier in gesprek. Deel ervaringen en schakel zonodig hulp in. Maar vooral: maak van je hart geen moordkuil”, sluit Geduld af, waarna hij toepasselijk een Spakenburgs hart overhandigd krijgt.
'We moeten iets doen'
Naderhand straalt Jantina van oor tot oor. “Aan het begin dacht ik nog: wat zijn er weinig mensen. Met Najib Amhali hadden we 350 man. Maar het is voor het eerst dat we zo interactief met elkaar hebben gesproken. Je ziet wat dat losmaakt. Van gebruikers tot familie en zelfs een jongen waarvan we weten dat hij dealt. Maar dat ze hier zijn, zegt wel dat ook zij zich proberen te beteren.”
Jantina zet samen met de rest het harde werk voort, maar kan ook nog wel wat steun gebruiken. Ook van de gemeente. “De boa’s stoppen ’s avonds om 10 uur, maar dat is de starttijd van de crimineel”, stelt ze. “Er wordt een skatepark aangelegd dat binnen no-time gesloopt is met graffiti en drankflessen. Hier hebben we het geld echt nodig. We moeten iets doen.”
