Nieuw stukje Amersfoortse geschiedenis blootgelegd: 'Dit zijn spectaculaire vondsten'

Het is niet elke dag raak, maar af en toe klinken er verraste kreten over het terrein. Op het stuk braakligggend terrein stond tot een paar jaar terug de Bilalschool. Nu staat het perceel in het teken van het archeologisch onderzoek. Na de opgravingen worden er woningen gebouwd. Voordat er voor woningen een schep in de grond mag, heeft er een archeologisch vooronderzoek plaatsgevonden. “Daar kwamen heel interessante vondsten uit”, legt de projectleider uit. Daaropvolgend zijn ze echt gaan graven en toen zijn de oude graven ontdekt.

“Kijk, door de hitte is het bot zelfs iets kromgetrokken”, zegt De Rooze terwijl hij naar een klein botje wijst. Het botje is onderdeel van meerdere kleine resten die ze gevonden hebben.

Van deze bijzondere graven hebben ze er ondertussen acht gevonden. “Pas drie resten, maar we hebben wel genoeg aanwijzingen dat we er meer gaan vinden”, zegt De Rooze. De graven zijn als volgt opgebouwd: de menselijke resten zijn in een potje in een kuil bijgezet, af en toe met een stuk aardewerk erbij. Over het graf is een heuvel gemaakt en om die heuvels zijn greppels gegraven. “Het is een soort scheidslijn tussen het rijk der levenden en het rijk der doden”, aldus de archeoloog. En van die greppels hebben ze er acht gevonden. “Wat dat betreft moeten we dus nog meer resten gaan vinden”, glundert De Rooze. Wat opvalt is dat ze tot nu toe weinig verschillende dingen hebben gevonden.

En niet alleen archeologen, ook buurtbewoners en andere geïnteresseerden mogen meehelpen bij het opgraven van de spectaculaire vondst. "Dat is toch leuk, hoe vaak mag je dat nou doen", vraagt een enthousiaste buurman zich af. Samen met ongeveer tien andere geïnteresseerden staat hij om één van de grote bakken heen. Daar wordt het opgegraafde zand doorheen gezeefd en hopelijk blijven daar dan vondsten in achter.

“Ik ben heel benieuwd of ik wat vind”, zegt een buurtbewoonster. "Mijn kinderen zaten hier vroeger op school, dus ik heb wel iets met deze plek. Dus toen ik hier kon gaan helpen heb ik meteen ja gezegd." Samen met haar man is ze druk bezig het zand van de kiezeltjes en hopelijk iets spectaculairdere onderdeeltjes te splitsen. "Vorige week vond ik iets waarvan ze vermoeden dat het een vuursteen is." Ondanks de kou en de regen genieten ze duidelijk van de werkzaamheden. "Het is toch prachtig dat je een stukje dichter bij de historie van je stad kan komen?"

En precies dat onderdeel van hun werk wilden de archeologen graag delen met buurtbewoners. "Zeker bij een opgraving zo bijzonder als deze", vindt De Rooze. Het is volgens hem niet alleen het opgraven van stukjes historie, maar het onderzoek brengt hem ook dichter bij onze voorouders. “Op deze plek hebben mensen gerouwd om verloren dierbaren, graven gegraven en misschien ook wel het leven gevierd”, zegt de archeoloog. “Je komt met dit werk dichter bij de emotie van die mensen.”

En dat stapje dichterbij historie zijn maakt het lange graaf-, schep- en zeefwerk van de archeologen de moeite waard. “Het is echt een hond die een bot krijgt”, lacht Mattijs, één van de vier archeologen. “Het is gigantisch priegelwerk, maar het vinden van iets maakt alles goed.” Niet elke dag levert een spectaculaire vondst op, maar vandaag hebben ze geluk. "Je kan de haarvaatjes nog zien lopen op dit stukje", wijst hij naar een piepklein stukje menselijk bot wat hij net uit de grond heeft gepeuterd.

Niet alleen menselijke resten worden gevonden, ook een aantal urnen wordt opgegraven. “Mensen begroeven hun dierbaren vaak met een paar spullen, zoals potjes”, legt de archeoloog uit. Eén daarvan vonden ze vanochtend. “Kijk”, wijst hij enthousiast. “Iemand heeft drieduizend jaar geleden echt de moeite genomen om dit voor iemand te versieren.” Op het donkerbruine potje zitten allemaal nagelafdrukken, elke keer hetzelfde patroon.

Ze hebben nog één week te gaan, daarna houdt het onderzoek op locatie op. Ondanks dat het er aan de Leusderweg dus bijna op zit, is dit pas het begin van een veel groter onderzoek. “Hier halen we zoveel mogelijk archeologie uit de grond en die spullen worden naar een kantoor gebracht”, schetst De Rooze. Daar begint het gedetailleerde onderzoek. “Alle steentjes, botjes, potjes en noem het allemaal maar op worden daar uitvoerig bekeken. Voordat we precies weten wat hier lag zijn we één tot twee jaar verder.”