Een nacht op pad met horecastewards: 'We lossen het op voordat het echt escaleert'

10 juni, 09:00 • 7 minuten leestijd

Amersfoort - Een jongen met een wit shirt zit met zijn ellebogen op zijn knieën en zijn handen voor zijn gezicht op de rand van de fontein in het midden van het plein De Hof in Amersfoort. Het is even na twaalven ‘s nachts en de drank is overduidelijk niet goed gevallen. “Ook hier gaan we op af”, zegt Mohammed als hij met zijn susteam-collega Faouzi op de jongen afstapt. “Overlast aanpakken betekent ook kijken hoe het met de jongeren gaat.” 

Mohammed is één van de vier mannen van het susteam die in de Amersfoortse binnenstad wordt ingezet. Ze doen precies wat de naam al doet vermoeden: ze gaan in gesprek met jongeren en proberen problemen te sussen voordat ze uit de hand lopen. Ze zijn ingezet als reactie op meerdere meldingen van overlast tijdens uitgaansavonden.

Het idee komt van Stichting Veilige Steden (SVS) in Rotterdam, waar horecacasteawards dertien jaar geleden voor het eerst actief waren. “We hebben ons wel afgevraagd of de term susteam hier bewust zo bedacht is, of dat iemand het verkeerd heeft gelezen”, zegt Mohammed met een brede grijns op zijn gezicht. “In principe zijn we horecastewards. Al dekt de naam wel goed de lading.”

Het susteam is sinds februari actief in de binnenstad en onderdeel van een breder maatregelenpakket van de gemeente tegen overlast. Na de coronaperiode kwamen er veel meldingen van zowel inwoners als ondernemers binnen over jongeren die zich misdroegen tijdens het uitgaan.

Zo zijn er ook fietsstewards actief en zijn er pop-up fietsparkeerplekken om het wildparkeren tegen te gaan. Daarnaast is er meer inzet van stadsreiniging, zijn er gedragscampagnes opgezet en worden er horeca- en verblijfsontzeggingen uitgedeeld.

“Omdat de horecastewards in andere steden effect hebben is in Amersfoort ook voor de aanpak gekozen”, laat de gemeente weten. Twee koppels lopen op vrijdag- en zaterdagnacht rondes langs de drukste plekken in de stad: De Hof, de Lavendelstraat en het Lieve Vrouwekerkhof.

Jongeren die schreeuwen, vechtpartijtjes, rotzooi op straat of braaksel op de deurmat: de afgelopen maanden zijn er veel meldingen gedaan van overlast . "Het is vaak raak", vindt ook ondernemer Eelco Boersma. Met zijn winkel op de hoek van de Krommestraat zit hij op de wandelroute tussen de Hof en het Lieve Vrouwekerkhof. En dat merkt hij. Vaker wel dan niet staat hij in het weekend met een emmertje water en een schrobborstel het braaksel tussen de klinkers voor zijn voordeur weg te boenen. Hij is dan ook erg blij met de komst van het team. "Hopelijk weten ze dit te verminderen."

Het is druk op de terrassen begin van de vrijdagnacht

Met de jongen bij de fontein blijkt het goed te gaan. “We hebben even gevraagd of we een taxi moesten regelen.” Dat is niet nodig. Op het moment dat de twee stewards aankomen, komt net een vriendin met de jas van de jongen aanlopen. “Hij voelt zich niet lekker, maar ik breng hem naar huis. Wel heel erg bedankt”, glimlacht ze. Nog even controleren ze of de jongen in staat is om zelf mee te lopen en dan gaan ze verder met hun ronde. Alle opvallende dingen die de horecastewards waarnemen melden ze in een app op hun telefoon. Van drankgebruik op straat tot seksuele intimidatie, van alle mogelijke incidenten is een aparte categorie. "Ook de locatie wordt erbij gezet. Zo weten wij welke meldingen op welke plekken veel voorkomen."

De avond van de horecastewards begint een klein uur eerder, rond een uur of 23:00. Her en der zie je mensen al wat wankel over de stadsvloer bewegen. “Het was lekker weer, de vrijdagmiddagborrel begon vroeg vandaag”, vermoedt Mohammed. Samen met zijn collega Faouzi houdt hij het uitgaanspubliek nauwlettend in de gaten. "In principe is dit werk een combinatie van goed observeren en het gesprek aangaan."

En dat gesprek wordt niet alleen met jongeren, maar vooral met portiers en politie gevoerd aan het begin van de avond. "Het eerste wat we doen is een rondje langs alle horecazaken om bij de portiers te vragen hoe de sfeer is", legt Faouzi uit terwijl ze van kroeg naar kroeg lopen. "Op die manier weten ze wat ze op latere momenten buiten kunnen verwachten."

Na drie maanden beginnen de effecten van de maatregelen langzaam zichtbaar te worden. "De jongens zijn een fijne schakel tussen de jongeren, onze portiers en de politie", vindt Floortje Duits, eigenaresse van café Curtis in Amersfoort. "De meeste jongeren hebben ook echt respect voor ze."

Ook wijkagent binnenstad Peter Drost ziet de positieve effecten van het susteam. “Zij zorgen ervoor dat er een heleboel wordt opgelost voordat het echt escaleert”, legt hij uit. Of zij de oplossing zijn voor de overlast weet hij niet. "Niet alle overlast is te voorkomen, ook door hen niet. Dat kan je nooit helemaal voorkomen, maar deze jongens helpen wel om het aantal meldingen laag te houden."

Ook de outfits van de horecastewards maken dat de veelal aangeschoten jongeren rustiger blijven. “Er zit best wat verschil in of je aangesproken wordt door iemand in een blauwe jas of iemand met een wapenstok op zak”, erkent ook de wijkagent. Op het moment dat agenten afstappen op een conflict wat alleen met een gesprek op te lossen is, is er toch kans op escalatie. “Mensen voelen zich helaas sneller geïntimideerd door ons. Daar kunnen deze jongens heel goed bij helpen”, zegt hij terwijl hij Mohammed op zijn schouder klopt.

Ook de gemeente is tevreden over het maatregelenpakket. Volgens de gemeente zijn ook de meeste inwoners tevreden over de komst van het susteam. Ze ervaren meer rust in de binnenstad.
Toch zijn een aantal bewoners een actiegroep Mijn Stem gestart. Zij vinden het effect te beperkt, ook omdat het beleid gericht is op twee locaties in de stad en niet op de rest van het centrum. Dat moet volgens hen een stuk beter.

De pilot van de maatregelen wordt, als de gemeenteraad instemt, verlengd tot eind van het jaar.

Hoewel de politie en de ondernemers blij zijn met de maatregelen van de gemeente vragen ze zich wel af of het écht nodig was. "Er ligt heel erg een vergrootglas op de binnenstad", vindt wijkagent Drost. "Als je kijkt naar de hoeveelheid uitgaande jongeren valt het aantal incidenten echt mee", vindt Floortje Duits. Corona krijgt van hen, en meerdere ondernemers, de schuld van de gestegen klachten.

Na twee jaar rust wordt de overlast heftiger ervaren dan het is. “Ik denk dat het een beetje dubbel is”, zegt Duits. Twee jaar lang was haar kroeg, net als alle andere horecagelegenheden, gesloten. In maart 2022 gingen alle maatregelen eraf en was het gedaan met de rust. “Mensen namen het ervan. Iedereen genoot dat het weer mocht.” Het ineens openstellen van de horeca zorgde voor veel overlast, maar daar merk je nu weinig meer van. Ook de gemeente geeft aan dat het aantal meldingen, na een korte piek, weer op het niveau van voor corona is.

Het susteam ondersteunt de politie bij een vechtpartij

Valt het dan allemaal wel mee? Nee. Af en toe gaat het flink mis in de Amersfoortse binnenstad. Twee weken geleden spraken agenten twee mannen aan op hun gedrag en vervolgens escaleerde het compleet. “Een van de agenten is toen knock-out geslagen ”, vertelt de wijkagent. “Dat gaat alle grenzen te buiten en mag nooit gebeuren, maar het is niet aan de orde van de dag.”

Ook op deze relatief rustige vrijdagavond gaat het rond 03:30 toch nog mis. “Vechtpartij op het Vrouwekerkhof”, zegt een agent tegen de stewards. Vlug lopend, maar niet rennend gaan ze die kant op. “We rennen eigenlijk nooit, omdat je dan ook juist de aandacht kan vestigen op opstootjes”, legt Mohammed uit. Als de twee stewards aankomen is de vechtpartij al in de kiem gesmoord. “Eén jongen ging op een groepje af en sloeg een van hen”, vertelt een agent, terwijl hij naar het groepje kijkt. Eén van de jongens heeft een bloedlip en zijn handen zitten onder het bloed.

Ondanks dat de ruzie is bedaard, blijven de stewards toch even kijken. “We wachten altijd even, om zeker te zijn dat andere mensen zich er niet mee gaan bemoeien.” Als dat niet gebeurt, loopt het duo weer terug naar de Hof.

Ondanks de successen op straat zou een uitbreiding van het team geen overbodige luxe zijn. "We kunnen nog meer, in een groter gebied als we met meer mensen rondlopen", zegt Mohammed. Ondernemer Boersma is het met hem eens. "Vooral de inwoners zouden het fijn vinden als het nog rustiger wordt." Toch hoopt hij dat de gemeente niet méér maatregelen gaat nemen.

“Het is natuurlijk lastig om dit soort overlast helemaal te voorkomen”, denkt hij. Het aanspreken van de jongeren, op een vriendelijke manier, is volgens hem ook de juiste aanpak. “Het is de toon die de muziek maakt. Hoe strenger je optreedt, hoe meer overlast je misschien ook uitlokt.” Daarnaast moeten maatregelen ook niet afschrikken. “Ik wil dat de binnenstad leeft en bruist. We zijn een leuke stad en dat moet zo blijven, je moet het niet allemaal af willen knijpen.” De overlast die hij ervaart vindt hij dan ook bij het ondernemen of wonen in de binnenstad horen.

“Mensen worden dronken als ze uitgaan. Dat is nooit anders geweest.” Ook vrijdagnacht hebben een aantal jongeren duidelijk diep in het glaasje gekeken. "Maar ze gedragen zich wel", vindt Faouzi. Op een paar wildplassers na hebben ze weinig jongeren moeten aanspreken.

Langzaamaan verdringt de zon de nacht en wordt het weer licht in de Amersfoortse binnenstad. Rond half 5 rijden auto’s met aanhangers de Hof op: de markt moet weer worden opgebouwd. Bij twee uitgaansgelegenheden zijn nog mensen binnen. “We wachten totdat die sluiten en dan zorgen we dat de mensen rustig de binnenstad verlaten.”