BBB ziet eigen standpunten terug in provincieakkoord, boerenorganisatie LTO teleurgesteld

3 juli, 20:30 • 5 minuten leestijd

Ans Oude Luttikhuis, Statenlid voor BBB. © RTV Utrecht

Provincie Utrecht - De BoerBurgerBeweging (BBB) kan zich eigenlijk best vinden in de manier waarop de provincie Utrecht de komende jaren omgaat met het stikstofprobleem. In een eerste reactie op het uitgelekte onderhandelingsakkoord van GroenLinks, D66, VVD, CDA en PvdA zegt vice-fractievoorzitter Ans Oude Luttikhuis blij te zijn dat punten van de BBB zijn overgenomen. Boerenorganisatie LTO is een stuk minder positief.

De vijf partijen die naar alle waarschijnlijkheid het provinciebestuur gaan vormen meldden afgelopen weekend dat ze eruit waren. Utrecht is daarmee de eerste provincie waar de BBB niet in het college komt. De boerenpartij kreeg bij de verkiezingen wel de meeste stemmen, maar slaagde er niet in een plek te krijgen in de coalitie.

De winst van BBB overal in het land wordt voor een belangrijk deel toegeschreven aan de druk die het voorgenomen stikstofbeleid legt op de landbouw. Het kabinet heeft de uitvoering van de Wet stikstof en natuurverbetering bij de provincies neergelegd. Nu in Utrecht een akkoord is bereikt wordt eindelijk duidelijk hoe onze provincie de handschoen oppakt. Er wordt vooral veel overlegd, zo blijkt uit het concept-akkoord dat de redactie van RTV Utrecht dit weekend in handen kreeg.

"Veel van de oplossingen voor de opgaven op het gebied van klimaat en natuur komen samen op het boerenerf", schrijven de beoogde coalitiepartners. "Over de invulling van de onderwerpen toekomstbestendige landbouw, vitalisering landelijk gebied en realisatie landelijke stikstofdoelen voeren we het open gesprek met Provinciale Staten. Door de maatschappelijke discussie op dit onderwerp hechten we eraan om vooraf een intensieve samenwerking met de hele Provinciale Staten te organiseren."

Daarmee heeft de fractie van BBB dus nog alle gelegenheid om mee te praten over het landbouwbeleid, constateert Statenlid Oude Luttikhuis. "In het akkoord staan zaken die de BBB heeft ingebracht toen we nog mee onderhandelden", zegt ze tegen RTV Utrecht. "Ik ben blij dat die zijn overgenomen en dat we die ook kunnen uitvoeren."

De BBB is bijvoorbeeld zeer te spreken over het voornemen van de provincie om bij de stikstofreductie de landelijke wetgeving te volgen. Dat betekent onder meer dat de doelen pas in 2035 gehaald hoeven te worden, en niet in 2030 zoals kabinet Rutte-IV zich heeft voorgenomen. "Jazeker zijn we daar akkoord mee", zegt Oude Luttikhuis. "2035 is 2035. Daar is nu wat gedoe over, maar we hanteren dus 2035. En als het in de landelijke wetgeving 2030 wordt gaan we daarin mee. Wet is wet, daar moeten we ons ook aan houden."

Stikstof in Utrecht

Veel Utrechtse natuurgebieden lijden al jaren onder stikstof. Het aantal diersoorten neemt af en kwetsbare dieren verliezen hun leefomgeving. Daardoor voldoet de provincie niet meer aan Europese en landelijke richtlijnen. Om de Europese natuurdoelen te halen moet de neerslag van stikstof in Natura 2000-gebieden omlaag.

Nederland, koploper in Europa als het gaat om stikstofuitstoot, heeft de doelen twee jaar geleden vastgelegd in de Wet stikstof en natuurverbetering: in bijna driekwart van de gevoelige natuur moet de overbelasting voor 2035 zijn gestopt. Het Kabinet Rutte-IV doet daar nog een schepje bovenop. In het coalitieakkoord is de deadline vervroegd naar 2030. Daarvoor moet die wet nog wel worden gewijzigd.

De provincie Utrecht heeft de opdracht om de uitstoot van stikstof met 46 procent terug te brengen, een ingrijpende opgave die hoger uitviel dan verwacht. In onze provincie komt bijna de helft (49 procent) van de stikstof in Natura 2000-gebieden bij de landbouw vandaan. 33 procent komt uit het buitenland. Wegverkeer, scheepvaart en industrie veroorzaken respectievelijk 8, 4 en 2 procent van de stikstofneerslag.

Een ander breekpunt van de BBB in de onderhandelingen was de verplichting voor veeboeren om hun bedrijf te verkopen als ze bij de zogenoemde piekbelasters horen. "De keuze tot beëindiging of verplaatsing van een boerenbedrijf is aan de agrariër zelf", schrijven de onderhandelaars daar nu over. "Het uitgangspunt is en blijft vrijwilligheid. Halverwege de coalitieperiode bekijken we hoe de situatie er in de gebiedsprocessen voor staat. Tot dat moment zetten we geen gedwongen onteigening in. We streven ernaar dat de boer de beste regeling krijgt."

Oude Luttikhuis: "Dat is precies wat wij ook steeds hebben gezegd. Die verplichting willen we niet en daar kun je het met ons ook echt niet over hebben. Dus ik ben erg blij dat het erin staat. En we waren er akkoord mee dat het over twee jaar wordt geëvalueerd."

De BBB vindt het hoog tijd dat agrariërs duidelijkheid krijgen, want de hete aardappel werd wat Oude Luttikhuis betreft wel erg lang doorgeschoven. "Het stemt me in elk geval hoopvol dat we het erover kunnen hebben en dat we kunnen bekijken waar we elkaar kunnen vinden, wat we kunnen doen voor onze sector."

Voor de agrarische belangenorganisatie LTO Noord bevat het voorgestelde coalitieakkoord beduidend meer teleurstellingen. "Het goede nieuws is misschien dat de eerste twee jaar nog geen boer wordt onteigend", zegt provinciaal voorzitter Jeroen van Wijk, zelf agrariër in Odijk. "Maar direct erachteraan wordt gesuggereerd dat ze daarna toch gedwongen kunnen worden. Ik lees dat als: wanneer je niet heel snel je best gaat doen om vooruitgang te boeken, dan gaan we alsnog onteigenen. Ik mis op veel punten in het akkoord dat de provinciepolitiek vertrouwen nodig heeft. Dat krijg je niet als je met een stok zwaait. Het verbaast me ook dat CDA en VVD ermee hebben ingestemd."

LTO Noord had daarnaast veel meer verwacht voor onder meer de zogenoemde PAS-melders. Dat zijn ondernemers die door een uitspraak van de Raad van State in 2019 alsnog toestemming moesten vragen voor hun stikstofuitstoot bij een Natura 2000-gebied en die dat nog niet hebben gekregen. Van Wijk vindt het een veeg teken dat die geen prioriteit lijken te krijgen bij het verdelen van vrijkomende stikstofruimte.

"Door overheidsingrijpen hebben deze mensen al vier jaar geen vergunning", zegt Van Wijk. "De afspraak is dat allereerst natuur wordt gecompenseerd, en dat daarna de PAS-melders bovenaan de lijst komen te staan. Dat lees ik niet terug in dit akkoord. In deze coalitie wordt het niet opgelost, en dat verbaast me van een partij als het CDA."

Ook de BBB heeft niet alleen maar lof voor het onderhandelingsresultaat dat zonder de partij tot stand kwam. Onaanvaardbaar voor de partij is bijvoorbeeld dat het provinciebestuur gemeenten kan dwingen om mee te werken aan de plaatsing van windturbines binnen hun grenzen. "Je kunt niet over gemeentelijke bestemmingsplannen heen gaan", zegt Oude Luttikhuis. "Maar op het moment dat we dat zeiden in de onderhandelingen trok GroenLinks de stekker eruit. Nu zie ik het hier weer staan, en ik word er echt misselijk van."

De principiële opstelling kostte de BBB haar plaats aan de bespreektafel. Jammer, vindt Oude Luttikhuis. "We hebben constant aangegeven dat we nog steeds mee wilden doen en een gedeputeerde wilden leveren. We wilden onze verantwoordelijkheid nemen, we zijn de grootste in de provincie. Maar we hadden geen enkele ingang meer. De deur was finaal dicht getimmerd."

GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA hebben hun afspraken inmiddels voorgelegd aan hun achterban. Woensdagmiddag willen zij op Kasteel Groeneveld in Baarn het coalitieakkoord tekenen en de kandidaat-gedeputeerden presenteren.