Wat kan gedeputeerde Mirjam Sterk doen zonder kabinet? 'Kabinetsval was een domper'

Na de kabinetsval en het aangekondigde afscheid van CDA-leider Wopke Hoekstra zag Sterk vanaf haar vakantieadres dat zij in de media werd genoemd als een van de mogelijke CDA-leiders. "Ik ben toen ook gebeld door mensen. Ik heb er even goed over nagedacht, want dat doe je als mensen je iets vragen. Maar ik heb vrij snel besloten dat ik mijn werk in Utrecht wil vervolgen. Ik ben ook heel blij met Henri Bontenbal, een jonge energieke vent die ook nog geen verleden bij zich heeft."

"Ik hoop dat hij de boodschap kan doorgeven dat wij in de provincie duidelijkheid willen en alvast een deel van de pot met geldnodig hebben. Zo kunnen wij het eerste jaar, tot er een nieuw kabinet is, vooruit. Dat is als gedeputeerde de belangrijkste boodschap die ik aan Henri wil meegeven."

In de dagen voor de kabinetsval tekende Sterk het coalitieakkoord en diende zij de plannen in waarmee zij de Utrechtse natuur wil verbeteren en het stikstofprobleem wil oplossen. "En mijn zoon was over", zegt Sterk. "Dus ik dacht: ik kan op vakantie. En dan ineens krijg je door: het kabinet is gevallen. Dat zag ik niet aankomen. Ik dacht meteen: oh jee. Hoe nu verder?"

In september gaat de Tweede Kamer stemmen over welke zaken controversieel zijn. Mochten zaken in het landbouwbeleid controversieel worden verklaard, dan mogen pas weer besluiten worden genomen als er een nieuw kabinet is en kan het lang(er) duren voordat provincies geld krijgen om het platteland toekomstbestendig te maken. "Ik hoop dat ze gaan kijken, wat kunnen we wel doen? Want de natuur kan niet een jaar wachten tot er een nieuw kabinet is. De provincies hebben met boeren, natuurorganisaties en bewoners, keihard gewerkt om de plannen te maken. Nu hopen wij ook dat wij daar snel mee aan de slag kunnen en duidelijkheid kunnen geven."

"Ik hoop dat de Tweede Kamer zo verstandig is om te zeggen: we kunnen niet veel langer wachten. Nederland zit op slot. We kunnen geen vergunningen afgeven, boeren weten niet waar ze aan toe zijn en de natuur gaat ook achteruit. Ik hoop echt dat ze bedenken dat het daarom goed is een deel van het geld vrij te maken zodat we aan de slag kunnen met alles wat al wél kan."

De provincie Utrecht heeft vijf voorstellen ingediend die nu al uitgevoerd kunnen worden, onder meer voor het tegengaan van bodemdaling, CO2-reductie en het verbeteren van de biodiversiteit. Een maatregel om de biodiversiteit te vergroten is bijvoorbeeld het aanleggen van 'snelwegen' voor dieren, waardoor dieren van het ene weiland naar het andere weiland kunnen. Dat kan via slootkanten maar ook via bosjes. "Daar kunnen wij vandaag mee aan de slag. Er zijn de afgelopen tijd heel wat nieuwe gedeputeerden begonnen, met een heleboel nieuwe energie en die willen allemaal aan de slag. Er is een noodzaak om nu te kijken: wat kunnen wij nog wel."

Sterk wil niet speculeren over de verkiezingsuitslag en de gevolgen die dat kan hebben voor haar portefeuille. "Een hele politieke generatie is opgestapt en er zijn allemaal nieuwe spelers op het veld gekomen, waaronder Pieter Omtzigt deze week. Wat dat gaat betekenen kan niemand voorspellen. Ik kan alleen zeggen dat ik perspectief wil bieden voor boer en natuur en dat het Rijk ons daarbij moet helpen. Geef mij het geld en wij gaan aan de slag."

Om het boeren gemakkelijker te maken gaat zij in het provinciehuis één loket maken waar agrariërs voor alle vragen kunnen aankloppen. Van bedrijfsovername tot subsidie voor natuur. "Heel vaak is het lastig om te weten bij wie je moet zijn. Dus wij richten een digitaal loket in waarbij mensen zich kunnen melden met een vraag, en dan hoeven zij niet op zoek in een provinciehuis naar een antwoord, maar dat gaan wij voor hen doen." Binnen een half jaar hoopt Sterk een concrete uitwerking hiervoor te hebben.

De komende vier jaar wil Sterk meer de provincie ingaan. Op haar eerste werkdag van haar tweede termijn als gedeputeerde heeft zij al een boer bezocht en is zij de natuur ingegaan. "Dat zijn voor mij ook de mooiste ervaringen geweest in de afgelopen anderhalf jaar. Bij een innovatieve boer uit Wilnis die als een Willie Wortel allerlei dingen uitvindt, daar haal ik mijn inspiratie vandaan. Dat maakt het voor mij tastbaar. Ik vind het belangrijk om te weten waar je het over hebt.

"Als je mij dat had gevraagd voor de kabinetsval van 7 juli, dan had ik gezegd: Ik hoop dat wij een heel eind zijn met het op orde brengen van de natuur en ook nog een mooi landelijk gebied hebben waar mensen kunnen wonen en werken. Nu is dat nog steeds mijn doel, maar wij staan er door de kabinetsval wel verder vandaan."

De komende vier jaar hoopt zij dat te bewerkstelligen met de coalitie van GroenLinks, VVD, D66, CDA en PvdA. Niet haar gedroomde coalitie, zei Sterk eerder. In een ideale coalitie zaten volgens haar én GroenLinks én de BBB. "Er zit een kloof in de samenleving. Ik ben ook teruggekomen uit Amerika omdat ik iets wil doen tegen polarisatie. Bij de verkiezingen had een linkse partij en een rechtse partij gewonnen. Wat mij betreft had die kloof ook overbrugt moet worden in het college. Maar uiteindelijk bleek dit de enige coalitie die mogelijk was."

In het coalitieakkoord zijn een aantal thema's bewust opengebleven die het college wil bespreken met de Provinciale Staten, waaronder dus de BBB-fractie. Dat geldt bijvoorbeeld voor de vraag waar vrijgekomen stikstofruimte als eerst aan moet worden uitgegeven en hoe moet worden omgegaan met de eventuele gedwongen onteigening van boeren.

In het coalitieakkoord is afgesproken dat de keuze tot beëindiging of verplaatsing van een boerenbedrijf voorlopig aan de agrariër zelf is. Maar halverwege de coalitieperiode wordt bekeken hoe de situatie ervoor staat. Daarna kan er mogelijk wel sprake zijn van gedwongen onteigening.

Gedwongen uitkoop van boeren is de "allerlaatste strohalm". Wij willen de beste regeling voor de boer, maar ook bij de ruilverkaveling vroeger had je soms processen waarbij één boer dwars lag. Toen kon je zeggen: die boer moet meedoen. Als straks blijkt dat bij een gebiedsproces van de 14 boeren er één dwarsligt, waardoor de andere boeren niet de beweging kunnen maken die wij allemaal graag willen, en als niets helpt, dan moet je over kunnen gaan tot gedwongen onteigening."

"Daarom willen we met de Staten praten over de criteria en over het uiteindelijke besluit. Eerder kwam het college alleen met een voorstel waar de Staten over konden discussiëren, nu willen wij hen in een vroegtijdig stadium meenemen."

"Wij bouwen zeker op wat het vorige college heeft neergelegd, maar er zijn toch accentverschillen. Bijvoorbeeld op windenergie (afgesproken is dat gemeenten in het uiterste geval gedwongen kunnen worden windmolens te plaatsen, red.) en meer aandacht voor de vitaliteit van dorpen. Ook woningbouw in polder Rijnenburg is een nieuw punt. En het mobiliteitsbeleid is niet meer voornamelijk gericht op openbaar vervoer en de fiets, maar ook op de auto. Het zijn geen grote veranderingen, maar wel accentverschillen."