Het stromatras van Heiltje en de koffiemolen van Christie: Leerdams vrouwenhofje terug naar 1900
6 september, 17:00 • 4 minuten leestijd
Leerdam - Al eeuwenlang wonen in het Hofje van Mevrouw van Aerden in Leerdam uitsluitend ongehuwde vrouwen. Sinds 2007 is het ook een museum. Om bezoekers te laten zien hoe de vrouwen vroeger in het hofje woonden, is een huisje ingericht in de stijl van 1900 met spullen van Jan en Alleman. "Mijn po staat daar ook leuk."
Leerdams vrouwenhofje ingericht zoals in 1900
"Oh, zo'n koffiemolentje heb ik ook nog", klinkt het verwonderd nadat de deuren van het stijlhuisje opengaan. "Kijk hier, een krant uit 1902!" Iedereen die iets ouds in huis had, mocht het inleveren. En zo is het oude huisje in het Hofje van Mevrouw van Aerden omgetoverd naar de stijl van vroeger. Vandaag mogen de brengers van de spullen komen kijken.
Naaidoosje, olielamp, oude po's
"Je had geen verwarming, geen stromend water", vertelt de projectmanager Christa Hendriksen. En op de vraag wat ze weet van het leven van de vrouwen hier vroeger, zegt ze met een knipoog: "De mannen moesten om 17.00 uur…", ze fluit terwijl ze met haar hand wuift, "wegwezen." Die regel is in het hofje trouwens nooit echt veranderd.
Na de oproep van Hendriksen kwam de een na de ander met oude spullen aanzetten: een antieke klok, een olielamp, naaidoosje, wasbord en niet één maar twee oude po's waar de dames vroeger hun behoeften op deden. Wie wat bewaart, heeft wat, zo blijkt wel.
Heiltje Heinenberg is zo iemand die veel bewaart. Zonder haar was het stijlhuisje minstens half zo leeg geweest. Het oude opschudmatras – gevuld met stro – komt bij haar vandaan, evenals de originele rood-wit geblokte kussenslopen, de klassieke fruitschaal én de oude krant. Op de voorpagina staat 28 juli 1902. Ze heeft 'm gevonden op een boelmarkt.
Waarom ze alles bewaart? Heinenberg vindt het gewoonweg zonde om spullen weg te gooien. "Vroeger verdwijnt zachtjesaan." Ze woont in een oude boerderij in Meerkerk, dus ruimte genoeg. Haar matras ligt nu in de bedstee in het hofje. Of ze er thuis op ligt? "Nee", antwoordt ze lachend, "ik slaap op een goed matras."
We zijn van de generatie die het een en ander bewaren
De donkerhouten tafel? Die komt bij Leerdammer Gerrit van Driel vandaan, op de kop getikt in een antiekzaak. Hij 'vertilde zijn rug' om het logge ding van zolder naar beneden te krijgen. Hoe ouder het spul, hoe zwaarder het is. "En veertig jaar later weet je niet meer hoe je het ooit naar boven hebt gebracht", omschrijft hij.
"Niet op gaan zitten, hoor", wordt er gewaarschuwd naar bezoekers die de stoelen even willen uitproberen. Ook van Van Driel. Ze zijn net zo krakkemikkig als de tafel. "We zijn natuurlijk toch van de generatie die het een en ander bewaren. Van onze oma, overgrootmoeder", zegt Christie Lodder, die een bijbel in oud-Nederlands van haar overgrootvader heeft ingeleverd.
Nieuwe technologie
"Het is belangrijk om de geschiedenis niet te vergeten", vertelt projectmanager Hendriksen, die tevreden toekijkt naar het resultaat van haar zoektocht. "Er is zo veel veranderd in relatief korte tijd door de technologie die we hebben. Het is goed en leuk dat mensen kunnen zien hoe het er hier vroeger aan toeging."
Kunstroof uit hofje
Zo'n drie jaar geleden kwam het Hofje van Mevrouw van Aerden in het nieuws door een kunstroof. Het schilderij 'Twee lachende jongens met bierkruik' van de beroemde schilder Frans Hals was gestolen. Na uitgebreid onderzoek is kunstrover Nils M. aangehouden. Hij moet acht jaar naar de gevangenis, onder meer voor het stelen van de Frans Hals uit Leerdam. Het schilderij is nooit teruggevonden.
Ze heeft plezier beleefd aan de afgelopen maanden, waarin mensen haar binnenlieten in hun huizen en met de oudste dingen naar haar toe kwamen. "Zelfs weckpotten met inhoud, echt fantastisch." Het bijzonderste ding? Dat is volgens haar de wasstamper.
Eerlijk gezegd wist Hendriksen niet eens wat het was, toen ze het in handen kreeg. Nu demonstreert ze geoefend hoe de vrouwen de houten steel vroeger gebruikten: met stampende en draaiende bewegingen 'roert' ze de witte lakens. Zonder weemoed, overigens. "Leve de wasmachine!"
Het huisje is onderdeel van de tentoonstelling 'Leerdam – een stad en haar hofje'. Die is te zien tot en met 31 oktober.
