Theater De Speeldoos Baarn bijna failliet: 'Politiek moet nu knopen doorhakken'

De Speeldoos publiceerde vanmiddag een open brief waarmee ze de gemeenteraadsleden tot actie aanspoort. Bestuursvoorzitter Roel Burgman betoogt dat de politiek nu echt knopen moet doorhakken. "Het klopt dat de dag waarvan je hoopt dat hij nooit zal komen dichterbij komt", schrijft hij. "Om dat af te wenden is meer nodig dan alleen maar meer geld voor de korte termijn."

Wat Burgman betreft kiest de gemeente voor het slopen van een deel van De Speeldoos en het optrekken van een modern theaterpand. Anders verliest Baarn iets unieks, schrijft hij: "Het mooiste kleine theater van Nederland, bakermat van artiesten als Youp van 't Hek, ankerpunt voor velen, thuisbasis voor tal van verenigingen, verbindende factor in onze gemeenschap."

Het theaterbestuur wijst ideeën over een locatie buiten Baarn of juist hartje centrum af als niet realistisch. Een grondige renovatie zou de inkomsten laten stijgen, de dagelijkse kosten laten dalen en de hoogte van de benodigde subsidie binnen de perken houden.

Burgman ziet besluiteloosheid van de gemeente als de hoofdoorzaak voor alle problemen. De politiek discussieerde jarenlang over een gezamenlijk onderkomen voor de Speeldoos en Bibliotheek Eemland. Het oude theater zou voor miljoenen worden verbouwd en dan weer tientallen jaren meekunnen. Terwijl de gemeenteraad debatteerde werd noodzakelijk onderhoud steeds uitgesteld.

Toen een raadsmeerderheid in februari de stekker uit het huisvestingsplan trok, kreeg De Speeldoos 431.000 euro om de ergste mankementen te repareren. Maar het ruim veertig jaar oude gebouw is niet duurzaam. Het dak is versleten en de energierekening is hoog. Door geluidslekken kan het theater vaak niet meerdere ruimtes tegelijk verhuren. Het pand van de gemeente voldoet gewoon niet meer aan de eisen van deze tijd, betoogt Burgman.

Aan De Speeldoos zelf ligt het niet, wijst onderzoek in opdracht van de gemeente uit. Bureau Berenschot schrijft dat de directie de mogelijkheden om inkomsten te generen al tot een maximum benut. Meer zit er met het huidige pand gewoon niet in. "De Speeldoos is gewild bij commerciële partijen die er graag hun bijeenkomsten organiseren", schrijft Burgman. "Dat is niet het hoofddoel maar een prettige bijkomstigheid waardoor de kosten voor andere gebruikers, de vele verenigingen en scholen die we gastvrijheid bieden (wél een hoofddoel), laag gehouden kunnen worden."

"De programmering staat als een huis, ook naar landelijke maatstaven", aldus Burgman. "Artiesten komen graag naar Baarn, we trekken veel bezoekers. Onze culturele maatschappelijke bijdrage is groot: menig kind en ouder hebben hun kind zien shinen op de bühne, diverse amateurverenigingen en stichtingen hebben onderdak en/of organiseren voorstellingen en andere activiteiten. Hierdoor ontstaat in ons dorp de broodnodige verbinding, ontmoeting en inspiratie."

Maar terwijl de prijzen stegen, hield de gemeentesubsidie geen gelijke tred en verouderde het pand snel. De coronacrisis zorgde - onverwacht - even voor wat lucht. Theaters kregen geld van de overheid. Daarmee bouwde De Speeldoos een reserve op. Dat geld is nu op. Als er verder niets gebeurt kan het theater eind volgend jaar alsnog de rekeningen niet meer betalen. De Speeldoos heeft dan een tekort van 136.000 euro, en dat loopt daarna met 150.000 euro per jaar op.

Het theaterbestuur roept de Baarnse politiek op om te stoppen met onderzoeken waar de gemeente inmiddels zo'n 1 miljoen euro aan heeft uitgegeven. Meer onderzoek zal volgens voorzitter Burgman geen nieuwe feiten opleveren. "We weten voldoende om te kunnen beslissen over de toekomst. Lapmiddelen, zoals een provisorische opknapbeurt in plaats van grondige vernieuwing leiden tot meer geldverlies. Uitstel laat de onzekerheid voortduren en dat heeft een negatief effect dat zichzelf zal versterken als artiesten, gebruikers en medewerkers hun geloof in de toekomst verliezen."

De gemeenteraad van Baarn debatteert vanavond opnieuw over de toekomst van het theater. Hoe het verder moet is nog altijd niet duidelijk, maar de discussie gaat inmiddels ook niet meer alleen over de huisvesting. De vraag die nu voorligt is of de negentien raadsleden eigenlijk wel een theater binnen de gemeentegrenzen willen, en hoeveel dat ze waard is.

Toen de raad het plan voor De Kroon stopzette, kreeg het college opdracht om een Kunst- en Cultuurvisie op te stellen, een Plan Maatschappelijk Vastgoed op te stellen en uit te rekenen welke investeringen De Speeldoos nodig heeft. De raadsleden willen bijvoorbeeld weten of 4 miljoen euro genoeg is om het theater tien jaar overeind te houden en wat het kost om dat uit te breiden naar twintig of zelfs veertig jaar. Over twee weken stemmen ze alvast over een verzoek van 280.000 euro, want dat is het bedrag dat het college rekent voor de drie nieuwe rapporten.