Kasteel de Haar is het mooiste gebouw, maar toch onbekend: 'Je komt er niet toevallig langs'
16 september, 06:30 • 4 minuten leestijd
Haarzuilens - De Haar is misschien wel het meest sprookjesachtige kasteel van Nederland. Het is dus niet zo gek dat het slot onder de rook van Utrecht onlangs de titel 'het mooiste gebouw van Nederland' in de wacht sleepte. Toch heeft twee derde van de Nederlanders nog nooit van het monument gehoord, blijkt uit onderzoek. Wat maakt het kasteel zo mooi en hoe kan het dan dat het relatief onbekend is?
Uit het Cultuursector Merkenonderzoek 2023 kwam onlangs naar voren dat Nederlanders Kasteel de Haar het aantrekkelijkste gebouw van het land vinden. Dat het een uniek monument is, wisten de medewerkers allang. "Het oogt haast niet-Nederlands. Op deze manier vind je het echt nergens anders", vertelt medewerker Cindy van der Schoot. Het enige beetje vergelijkbare gebouw is volgens Van der Schoot Paleis het Loo. "Maar dat is van de koninklijke familie."
Het aanzicht van het kasteel verveelt nooit voor Louis Strooi, één van de 260 vrijwilligers. Hij begon negen jaar geleden als gids. De wereld waarin hij terechtkwam vond hij zo leuk, dat het was alsof hij besmet raakte met een virus. "Het kasteel is zo rijkelijk bewerkt aan alle kanten. Overal waar je kijkt zie je wel iets."
Het kan volgens Strooi niet anders dan dat de schoonheid van het gebouw bezoekers aangrijpt. "Zeker als je het verhaal erachter kent." Dat begint in 1890, toen baron Étienne van Zuylen van Nyevelt de ruïne van een kasteel uit de Middeleeuwen erfde. De baron besloot de ruïne te laten herbouwen. Ongeveer twintig jaar later, in 1912, stond het kasteel in de huidige staat overeind.
De familie gebruikt het sindsdien als buitenverblijf en kwam er altijd in september. De rest van het jaar was het kasteel dicht, totdat de zoon van Étienne daar verandering in bracht. Hij besloot het kasteel open te stellen voor publiek.
Familiegeschiedenis
De entree waar dat publiek binnenkomt ademt de familiegeschiedenis van Van Zuylen van Nyevelt, vertelt Strooi. "Als je daar voor het eerst staat en omhoog kijkt zie je de schoonheid, maar kun je het niet plaatsen. Later ga je het allemaal begrijpen en leren." Nog steeds overkomt het Strooi dat hij even rondkijkt, en weer iets nieuws ziet. "Al die kunstvoorwerpen hebben weer een verhaal."
Ondertussen wordt het kasteel nog steeds bezocht door de familie Van Zuylen van Nyevelt. Thierry, de kleinzoon van Étienne die het kasteel liet bouwen, overleed in 2011 en liet vijf dochters na. "Met name de oudste twee komen toch nog jaarlijks in september naar het kasteel. De geschiedenis leeft dus door", zegt Strooi.
Ook voor bezoekers is september een speciale maand. Zij kunnen zien hoe de voorbereiding voor de komst van de gasten er honderd jaar geleden uitzag. Strooi: "Ik zit dan in een speciale outfit zilver en koper te poetsen, zoals dat ook in die tijd gebeurde."
Mooi, maar onbekend
Het kasteel is prachtig en ademt geschiedenis. Maar tóch valt er qua naamsbekendheid nog wat te winnen, stelt het onderzoek Cultuursector Merkenonderzoek 2023.
Als mensen een bekend kasteel moeten noemen denken ze al snel aan Muiderslot, ziet ook medewerkster Van der Schoot. Dat komt volgens haar mede door de ligging. "Het ligt natuurlijk niet in het centrum van Utrecht, dus je komt er niet toevallig langs." Ook heeft het kasteel "geen miljoenenbudget om een naamsbekendheidscampagne te starten." Wel werkt Kasteel de Haar eraan om haar "eigen unieke verhaal beter te vertellen."
Vrijwilliger Strooi zou het best leuk vinden als het kasteel wat bekender wordt, maar "dan hebben we nóg meer mensen." Zeker in de zomer, wanneer er vaak wel 1500 mensen komen, vindt Strooi het wel druk zat. "Je wilt ze wel allemaal kunnen bedienen."
Gelukkig voor de vrijwilliger gaat het bouwen aan de naamsbekendheid volgens Van der Schoot langzaam, maar gestaag. "Maar dan heb je wel een goed fundament."
