Minder asielzoekers, meer geld voor armoedebestrijding: Utrechters spreken zich uit in Kieskompas

Aan de hand van de vijf belangrijkste verkiezingsthema's lees je wat Utrechters vinden en hoe partijen daarover denken. Wil je zelf het kieskompas invullen of ben je benieuwd naar de mening van alle partijen en alle stellingen? Kijk dan hier.

Meer dan de helft van de Utrechters (53 procent) lijkt bereid meer belasting te betalen als er dan meer geld gaat naar armoedebestrijding. Met name mensen met een theoretische opleiding (62 procent) zijn het eens met de stelling 'Er moet meer geld naar armoedebestrijding in Nederland, ook als daardoor de belastingen omhoog gaan'. Ook 65-plussers zijn het merendeels eens (65 procent). Ook de meeste politieke partijen zijn het daarmee eens. Slechts vijf van de achttien partijen zijn het niet eens met deze stelling, waaronder de VVD, SGP en Ja21.

Utrechters vinden ook merendeels dat mensen met een laag inkomen financiële hulp moeten krijgen om hun energierekening te betalen. Slechts 15 procent is het niet eens met die stelling. Hier zijn slechts drie partijen het niet mee eens. Wat Forum voor Democratie betreft gaan de gasboringen in Groningen weer verder om energie betaalbaar te houden en investeert de overheid in de bouw van twee kerncentrales.

Het belangrijkste verkiezingsthema voor kiezers en een van de grootste uitdagingen van een nieuwe regering: woningbouw. Tot en met 2030 zijn in totaal 981.000 nieuwe woningen nodig. De grootste oorzaken daarvoor zijn bevolkingsgroei door migratie, ouderen die langer thuis wonen en dat er minder mensen samenwonen in een woning. Moet de overheid daarom gemeenten kunnen dwingen meer huizen te bouwen? Net als in de rest van Nederland, vinden veel Utrechters van wel (65 procent).

Moeten dat dan koopwoningen zijn, ook als dat ten koste gaat van het aantal sociale huurwoningen? Nee, vindt 55 procent van de Utrechters. Zij vinden zeven partijen aan hun zijde. Zo schrijft SP in het verkiezingsprogramma: "We verbieden verkoop van sociale huurwoningen door woningcorporaties en stellen bij alle grote nieuwbouwprojecten eisen voor de bouw van betaalbare huurwoningen."

Vind je koophuizen belangrijk en mogen daarvoor best wat sociale woningen sneuvelen? Dan ben je bijvoorbeeld aan het goede adres bij Ja21: "Bouwen voor de markt, koophuizen waar dit kan, huur waar dit nodig is."

Nederland moet minder asielzoekers opvangen, daar is 71 procent van de Nederlanders het mee eens. In Utrecht leeft dat sentiment in mindere mate, maar is alsnog 63 procent het met die stelling eens. Met name Utrechters met een praktische opleiding zijn het daarmee eens: ruim 82 procent. Utrechters met een theoretische opleiding zijn wat dat betreft milder: minder dan de helft (47 procent) vindt dat het aantal asielzoekers omlaag moet.

NSC van Pieter Omtzigt pleit voor een migratiesaldo van maximaal 50.000 per jaar en is dus voor de stelling. Dat zal nog een hele opgave worden: in 2022 kwamen er door migratie ruim 220.000 mensen bij in Nederland. Volgens VOLT kan Nederland als welvarend land juist veel mensen opvangen die gevlucht zijn. De partij wil een Europese spreidingswet die ook andere EU-landen verplicht mee te werken.

Nog een stelling over immigratie: Nederland moet minder vluchtelingen toelaten via gezinshereniging, ook al blijven gezinsleden hierdoor van elkaar gescheiden. Daar is 49 procent van de Utrechters het mee eens. Met name praktisch geschoolde Utrechters zijn het met de stelling eens (66 procent). Zij hoeven niet aan te kloppen bij de ChristenUnie. De partij vindt dat gezinshereniging niet mag worden beperkt. "Wij zijn tegen maatregelen die kinderen onnodig scheiden van ouders of inperking van het recht op familieleven, met het doel om vluchtelingen af te schrikken of te straffen voor hun aanwezigheid in Nederland."

De meerderheid van de Utrechters (55 procent) ziet afschaffing van het eigen risico niet zitten als daardoor ook voor iedereen de zorgpremie stijgt. Utrechtse ouderen zijn het daar minder mee eens, van de 65-plussers in onze provincie is 45 procent het eens met de stelling. Wat DENK betreft wordt het eigen risico per direct afgeschaft. 50Plus vindt het eigen risico een onevenredig zware belasting voor kwetsbare groepen. GroenLinks-PvdA wil het eigen risico stapsgewijs afschaffen. Daardoor kan uiteindelijk ook de zorgtoeslag worden afgeschaft.

Er moet meer geld worden uitgegeven aan jeugdzorg, ook als de belastingen hierdoor stijgen. Met die stelling is 63 procent van de Utrechters het eens. Gemeenten zullen daar blij mee zijn want sinds de jeugdzorg in 2015 hun verantwoordelijkheid werd, worstelen zij met de kosten en komen ze consequent geld tekort. Utrechtse gemeenten sloegen onder andere over de jeugdzorg onlangs alarm in Den Haag. "We zorgen dat elke gemeente voldoende middelen heeft voor een goed georganiseerde jeugdzorg", schrijft de Partij voor de Dieren. De partij is het dus eens met de stelling. Volgens de PVV zit de oplossing voor de jeugdzorg niet in geld, zij zijn het dan ook niet eens met de stelling.

Wat betreft de bouw van windmolens is de provincie verdeeld. Van de Utrechters vindt 36 procent dat er meer windmolens op land moeten worden gebouwd, 39 procent is daar juist tegen. Utrechtse jongeren zijn over het algemeen positiever over windmolens. In de leeftijdscategorie 18 tot 34 jaar is 46 procent voorstander van meer windmolens, slechts 29 procent van de jongeren ziet dat niet zitten. Wie windmolens wil, zit goed bij linkse en groene partijen. Ook D66 is voorstander. De partij ziet windmolens goedkope energie leveren, al hebben ze wel voorkeur voor windmolens op zee. Uitgesproken tegenstander is BBB. Hoewel de partij ziet dat duurzame energie nodig is, stoppen ze met de bouw van windmolens. BBB zet liever in op zonnepanelen, bij voorkeur op daken van gebouwen.

Is kernenergie dan een oplossing voor de toekomstige energievoorziening? 55 procent van de Utrechters vindt dat Nederland meer kerncentrales moet bouwen. Wat opvalt is dat 70 procent van de Utrechtse mannen voorstander is van kerncentrales, onder vrouwen in de provincie is dat slechts 40 procent. Dat is niet nieuw: Ipsos deed eerder onderzoek naar sentimenten over kernenergie. In 2022 bleek dat vrouwen vaker neutraal of negatief zijn over nucleaire energie. Tegenstanders hebben minder vertrouwen in technologische vooruitgang en voelen onder andere meer zorgen bij kernenergie dan voorstanders, aldus de onderzoekers.

Zou de overheid boeren uit mogen kopen om de uitstoot van stikstof te verminderen? 49 procent van de Utrechters vindt van niet, terwijl dat in Nederland gemiddeld 58 procent is. In provincies als Overijssel, Drenthe en Friesland ligt het aantal tegenstanders van deze stelling ruim boven de 60 procent. Dat lijkt op het eerste gezicht niet vreemd: want Utrecht staat niet bekend als landbouwprovincie. Toch is meer dan de helft van de Utrechtse bodem in gebruik als agrarisch terrein. Dat is relatief gezien meer dan in Friesland (44,8 procent van de bodem) en vergelijkbaar met Gelderland (59,1 procent).

Bijna de helft van de Utrechters (46 procent) ziet die landbouwgrond in Nederland liever plaatsmaken voor natuurgebieden. Met name theoretisch opgeleide Utrechters zien dat zitten, bijna 60 procent is het met de stelling eens. Zij moeten dan wel hopen dat de VVD niet opnieuw aan de macht komt: die partij is het niet eens met de stelling en ziet meer kansen voor boeren en andere ondernemers 'waarbij natuur en economie elkaar kunnen versterkten'.

Moet er in die natuurgebieden ruimte zijn voor de wolf? Op de stelling 'De regering moet zich inzetten om de wolf te beschermen' reageren Utrechters verdeeld. Een kwart van de Utrechters is neutraal, 42 procent vindt niet dat de overheid zich moet inzetten om de wolf te beschermen en 29 procent vindt dat wel. Dat is vergelijkbaar met de rest van Nederland. Opvallend: met name oudere Utrechters zijn geen fan van de wolf. Van de 65-plussers is 64 procent het niet eens met de stelling.