Steeds meer mensen willen een groen dak, maar hoe groen is dat? 'Het goedkoopste sedummatje doet niet zoveel voor de biodiversiteit'
23 oktober 2022, 10:00 • 5 minuten leestijd
Odijk - Een groen dak wordt ook voor particulieren aantrekkelijker, omdat er bij gemeentes en waterschappen steeds vaker subsidies beschikbaar zijn. Zo heeft een groep buren in Odijk met behulp van zo’n subsidie dit jaar de schuurtjes van hun appartementencomplex voorzien van een sedumdak. Als je op internet zoekt naar een groen dak wordt je overstelpt met aanbieders die je dak morgen nog groen maken. En met flinke kortingen als je alle buren ook laat meedoen. Maar hoe groen is zo’n een groen dak eigenlijk?
Volgens onderzoeker Robbert Snep van de Wageningen University en Research (WUR) hebben groene daken veel goede eigenschappen ten opzichte van bijvoorbeeld de klassieke dakbedekking van bitumen. Hij is al 24 jaar onderzoeker naar groene steden. “Groene daken zijn vaak duurder en vergen iets meer onderhoud, maar gaan ook langer mee.” Een bitumen dak moet gemiddeld na 20 jaar vervangen worden, want het verweert onder invloed van Uv-licht en kan daardoor gaan lekken.
Groene daken zijn vaak duurder en vergen iets meer onderhoud, maar gaan ook langer mee
Sedumstad
Vanwege de grote vraag en het aanbod en de prijsbewustheid bij consumenten zijn goedkopere sedumdaken op Nederlandse groene daken enorm in de meerderheid, zegt Robbert Snep. “In Amsterdam bestaat het grootste deel van de groene daken uit sedum. Dat ziet er leuk uit, maar doet voor de biodiversiteit niet veel. Ook de isolatiewaarden van die dunne sedummatten is laag. Terwijl er veel meer en betere opties zijn."
Er bestaan honderden soorten sedum, maar slechts enkele, vooral de ondiep wortelende soorten, zijn geschikt voor een groen dak. Ze kunnen tegen hitte, vocht, sneeuw en zijn daardoor bijna onverwoestbaar, terwijl andere planten het niet overleven op een dak. Eén van de grootste sedumkwekerijen in de regio Utrecht is gevestigd in Odijk. Op grote velden in de omgeving van Odijk, Werkhoven, Bunnik en Cothen zie je de 13 verschillende soorten sedum van Sempergreen opgekweekt worden. Dat duurt gemiddeld zo’n 9 tot 12 maanden. In totaal heeft het bedrijf 180 hectare aan kweekvelden in Nederland. Maar ook in Australië, Spanje, Polen en Colombia zijn kwekerijen gevestigd. Een nieuwe ontwikkeling is dat ook schuine daken groen kunnen worden, zoals bij het gezinshuis De Grote Geer in Houten.
Nationaal Dakenplan
Er zijn veel ontwikkelingen op het gebied van groene daken. Verschillende partijen zoals gemeentes, provincies en bedrijven werken daarin samen met het Nationaal Dakenplan. Het doel is om zo snel en zo veel mogelijk multifunctionele daken te creëren.
In landen als Duitsland en Oostenrijk lopen de ontwikkelingen qua groene daken voorop. “In het Zwitserse Basel is elke nieuw dak tegenwoordig verplicht groen. Dat zit al ingebouwd in de wetgeving.” Basel is daarmee de Europese stad met het meeste oppervlakte groene daken per inwoner.
Slim dak
Ook wat betreft de technische ontwikkelingen staat de markt niet stil. Zo zijn er steeds meer groene daken die goed water kunnen vasthouden, zoals bij het SmartRoof-project. Er is dan onder het groene dak een waterreservoir aangelegd dat in drogere periodes het hemelwater kan gebruiken zodat het dakgroen niet uitdroogt. Daardoor kunnen er ook andere planten dan sedum groeien en dat heeft een positief effect voor de biodiversiteit en de koeling van het gebouw.
Je hoopt eigenlijk dat mensen goed en kritisch onderzoek doen naar wat voor type groen dak ze willen hebben, want als het er eenmaal op ligt haal je het er zeker 30 jaar niet meer vanaf
Subsidie
Waterschap De Stichtse Rijnlanden heeft elk jaar zo’n 200.000 euro beschikbaar voor projecten van particulieren die waterbewustzijn creëren. Als een project aan de voorwaarden voldoet is er maximaal 5000 euro subsidie mogelijk. In twintig gevallen ging dat afgelopen jaar om het aanleggen van een groen dak. Het hoogheemraadschap vindt het belangrijk dat er meer besef ontstaat dat we allemaal ons steentje kunnen bijdragen aan duurzaam omgaan met water. “We stimuleren hiervoor graag initiatieven van groepjes bewoners of van een school of vereniging. Dat kan zijn voor groene daken of voor andere water-gerelateerde initiatieven. Voorbeelden hiervan zijn groene schoolpleinen, waterbergingsvijvers en tentoonstellingen over water.”
Monocultuur
Consumenten moeten zich heel goed verdiepen in waarom je eigenlijk een groen dak zou willen, vindt onderzoeker Robbert Snep. "Bij alle verschillende behoeftes hoort een bepaald type groendak." Door het enorme aanbod is er veel concurrentie tussen bedrijven in (vooral) het goedkopere segment “Een groen dak kan iedereen wel leveren, maar de goedkoopste opties zijn meestal een lichtgewicht sedumdak. En dat is in feite een monocultuur van uitheemse planten met een beperkte meerwaarde voor de biodiversiteit. Ook is de vaak dunne substraatlaag niet geschikt om grote regenbuien of langdurige hittegolven op te vangen."
Er zijn volgens hem ook kwalitatief betere opties, zoals een sedummat gecombineerd met inheemse bloemen of kruiden of zelfs een complete daktuin met vlinderstruiken, die veel meer voordelen bieden dan alleen een leuk uitzicht. “Het is ook een kwestie van bewustwording bij consumenten. Als je een nieuwe tv koopt ga je ook niet altijd voor de allergoedkoopste. Je hoopt eigenlijk dat mensen goed en kritisch onderzoek doen naar wat voor type groen dak ze willen hebben en niet de goedkoopste optie kiezen, want als het er eenmaal op ligt haal je het er zeker 30 jaar niet meer vanaf.”
Zelf een groen dak aanleggen?
Je moet als consument voordat je een groen dak koopt bedenken wat voor jou belangrijk is. Is het alleen het plezierige uitzicht? Dan voldoet een sedumdak. Maar wil je bijvoorbeeld ook je huis isoleren? En de biodiversiteit helpen? Dan doet datzelfde sedumdak niet zoveel. “Een consument denkt al snel dat je goed bezig bent met een groen dak, maar je moet goed kijken naar wat je er eigenlijk mee wilt bereiken bijvoorbeeld door een naslagwerk als de handreiking natuurdaken te raadplegen voordat je iets aanschaft."
Keurmerk
Daarnaast wordt het substraat waar de planten op groeien vaak gemaakt van bijvoorbeeld kokos uit verre landen. In het totaalplaatje moet je dus kijken hoe duurzaam en natuurbewust je groene dak nog is, zeker bij de goedkopere aanbieders. Volgens Robbert Snep zou het dan ook niet verkeerd zijn dat er in de toekomst een officieel keurmerk komt voor groene daken. “Want nu zie je soms door de bomen het bos niet meer.”
Exoot
Daarnaast zijn er bij ecologen ook zorgen voor de toekomst, want sedum is een exoot die zich op den duur ook kan gaan verspreiden. De gevolgen daarvan zijn nog niet bekend, maar iedereen kent de problemen rond de Japanse duizendknoop die ooit als tuinplant naar Europa werd gehaald en nu een hardnekkige plaag is.
Natuurlijk heeft Robbert Step als onderzoeker ook thuis al sinds 12 jaar een groen dak. “Ik heb zelf een zwaar groendak en daarbij de fout gemaakt om wel het dak maar niet de fundering van de uitbouw te versterken, waardoor er nu wel scheurtjes in de muur zitten. Maar daar leer je weer van hè?”
